Kadınlarda Saç Dökülmesi

Kadın tipi saç dökülmesi veya androgenetik alopesi, kadınlarda görülen en sık saç dökülme sebebidir ve genelde tahmin edildiğinden daha yaygındır. 35-40 yaşlarında kadınların %25’inde, 40 yaş üzerinde ise %50'sinde saçlarda dökülme görülür. Saçları dökülen kadınların %20 sinde pozitif aile hikayesi yer alır. Genetik tipteki saç dökülmesinde, kadın genlerini baba ya da anne tarafından almış olabilir. Bu genetik kökenli dökülmelerde aromataz enzimi ve 5 alfa redüktaz enzimleri önemli role sahiptir.

Erkeklerdeki dökülmenin bir numaralı sorumlusu olan 5 alfa redüktaz enzimi kadınlarda daha az miktarlarda bulunur. Aromataz enzimi kadınlık hormonları olan estron ve estradiol yapımında yer alır ve DHT miktarını azaltır. Aromataz enzim aktivitesi nedeniyle kadınlarda erkek saç dökülmesinden farklı olarak ön saç çizgisinde dökülme olmaz.

Toplumda kadınlarda saç dökülmesinin nadir olduğu düşünülse de %30 kadında yaşamı boyunca en az bir kez saç tellerinde incelme gözlenmektedir. Kadınlarda bu durum yaygın olarak tüm saçlarda görüldüğünden ve erkeklerde olduğu gibi tam kellik yaratmadığından ön saç çizgisi genellikle korunur; bundan dolayı kadın tipi dökülme (incelme ve seyrelme ) nadir olarak algılanır. Bu nadir olduğu düşünülen ama kadınların 1/3 ünü etkileyen durum, kadınların istemediği ve korkulan tam kelliğin sosyal çevre tarafından kabul edilemez olması, genellikle saçtaki incelmenin ilk safhalarında dahi kadında büyük moral çöküntü oluşturabilir. Kadınlar genellikle dökülen ve incelen saçlarını örtmek, saklamak isterler; hatta hemcinsleri ile problemlerini paylaşmaz, saklarlar. Tüm bu yanlış anlayış ve davranış şekilleri, kadın tipi dökülmeleri daha zor vakalar haline getirir.

Kadınlarda saç dökülme sebepleri arasında androgenetik kadın tipi saç dökülmesi ilk sırada yer alır. Bunun dışında sık rastlanan saç dökülme sebepleri şunlardır: Hipo ve hipertroidism (saç dökülmesi tiroid disfonksiyonunun erken belirtilerinden birisi olabilir ve tedavi sonrasında saçlarda dökülme durur); polikistik over sendromu (kadınların üreme çağında yaklaşık %10 unda görülebilen kalıtımsal bir yumurtalık hastalığı); hamileliğe bağlı hormonal değişiklikler (hamilelik sırasında geçici olan saç kaybı, sonrasında düzelir); menopoza bağlı hormonal değişikliler (menapozun başlamasıyla saç dökülmeleri görülebilir ve menapoz sendromlarını düzelten ilaç tedavileriyle dökülmeler de azalır ve yok olur). Menopoza giren kadınların yaklaşık %80’inde saçlarda incelme görülebilir.

Kadınlarda saç kırılmaları, saçlarda incelme ya da dökülme olarak yanlış anlaşılabilir.Kırılmanın sebepleri, saç düzleştiriciler, saç yumuşatıcılar, sık saç boyanması ve kalıcı fönler (brezilya fönü vs gibi düzleştirici ya dalgalandırıcı) olabilir. Ayrıca saçları çok sıkı olarak bağlamak, örgü yapmak, mısır örgüsü şeklinde sıkıca şekillendirmek ve gererek arkadan bağlamak da çekmeye bağlı olarak saç foliküllerini kalıcı harap eder ve saç kaybına neden olur (traction alopecia). Bu tür saçın üzerinde stres yaratarak zarar veren saç modellerinden kaçınmak gerekli .

Saç Dökülmesinin Diğer Nedenleri

Dış etmenler, stres, anemi, lupus gibi sistemik bağ doku hastalıkları, kullanılan ilaçlar, hormonal ve mevsimsel değişiklikler, beslenme problemleri, ağır diyetler, blumia, protein/kalori eksikliği, çinko ve esansiyel amino asit eksikliği, malabsorbsiyon (barsak ve sindirim problemleri), A vitamini fazlalığı, genel anestezi, duygusal durum bozuklukları gibi sebeplerle de saçlarda dökülme görülebilir.

Neyse ki kadın tipi dökülmeler çok yavaş ilerlediğinden ve incelme çok şiddetli olmadığından kadınlarda tam olarak bir açıklık oluşumu pek görülmez.Stres ve medikal durumların düzeltilmesi, altta yatan hastalığın teşhis ve tedavisi ile kadınlarda görülen saç dökülmeleri durur ve saçlar çoğu kez normal durumuna döner.Saç kaybı nedeni plastik cerrahi operasyonlar (yüz germe, kaş asma ya da alın germe operasyonları) olabilir ve saç ekimi ile düzeltilmesi şarttır. Genel olarak hangi durumlarda saç dökülmesi kadınlarda kabul edilemez sınırlara ulaşır sorusuna net bir cevap yoktur; kadınların bazıları saç kaybını ve incelmeleri yaşlanmaya bağlı doğal bir süreç olarak görebilir ve sorun yaratmaz.

Telogen Effluvium: Kadınlarda saç dökülmesinde genetik tipten sonra en sık görülen 2. sebeptir. Bu klinik durumda, genellikle tüm kafa derisindeki saçların %10’u telojen fazındayken çok daha fazla oranda saç folikülü (%30-50 kadar saç ) telojen faza girer ve dökülmeye başlar. Günlük saç kayıp miktarı 150-700 tel olabilir ve bu durum genetik tip saç dökülmesi ile karışabilir.

Stres, anemi, lupus gibi sistemik bağ doku hastalıkları, kullanılan ilaçlar, hormonal ve mevsimsel değişiklikler, beslenme problemleri, ağır diyetler, blumia, protein/kalori eksikliği, demir, kalsiyum, çinko ve esansiyel amino asit eksikliği, malabsorbsion (barsak ve sindirim problemleri), A vitamini fazlalığı, genel anestezi, duygusal durum bozuklukları saçlarda “telojen effluvium” denilen duruma sebep olabilirler. İlaç kesildiğinde, stres yok olduğunda ya da beslenme problemi düzeldiğinde dökülme durur ve saçlar yeniden çıkar.

Hamilelikte saçların yaklaşık %95 kadarı anajen faza geçer ve saçlar gürleşir, sayısı artar.Doğumdan 3 ay sonrasında kadınların yaklaşık 1/3 ya da yarısı kadarında telojen effluviuma bağlı saçlarda dökülme görülebilir.

Kronik telojen effluvium, teşhisi zor koyulan bir klinik durumdur ve saç dökülmesi en az 6 ay devam eder. Kadınları genellikle 30-60 yaşları arasında sıkıntıya sokabilen bu durum, aniden ve belli bir sebep olmadan günde 150-700 tel saç dökülmesine neden olabilir. Telojen effluvium %90 kendiliğinden 6 ay ile 6-7 yıl arasında bir sürede geçer.Tam kellik oluşturmaz fakat şakak bölgesinde kişiden kişiye değişen oranlarda geçici bir incelmeye sebep olur.Telojen effluvium görülen kişilerde yaşam boyunca bu durum %40 oranında tekrarlayabilir ve saçlar yine dökülebilir.

Anajen effluvium: Kemoterapi ilaçları “anajen effluvium” denilen çok daha yaygın ve şiddetli bir dökülmeye sebep olabilirler. Bu durumda saçlar anajen fazı içindeyken aniden, birkaç günle birkaç hafta içinde dökülmeye başlarlar. Gün içinde binlerce saç dökülür ve saçların yaklaşık %80-90 ı kaybedilebilir.Kemoterapi sonrasında ilaçların kesilmesinden sonra saçlar geri döner.Radyasyon, zehirlenmeler (talyum ve arsenik gibi) bazı ilaçlar ve endokrin hastalıklarına bağlı metabolik çökmeler de anajen effluviuma neden olabilir. Radyasyon dışındaki diğer sebeplerde saçlar mutlaka geri gelir ve tekrar çıkarlar.

Alopesi areata: Kadınlarda görülen saç dökülmelerinde en sık rastlanan 3. Sebeptir. Skar (iz) bırakmayan, genetik kökenli otoimmun hastalıktır. Saçların yer yer lokalize olarak aniden dökülmesi şeklinde görülür.Vücutta kıl bulunan her yerde görülebilen tekrarlayıcı bir hastalıktır. En sık görülen tipi kaşlarda ve saçlı deride görülen, yama tarzında para şeklinde yuvarlak ya da oval dökülme paternidir. Saçlar 1/3 oranında 6 ay -1 yıl arasında kendiliğinden çıkarlar.1/3 oranında kesin kayıp yaşanabilir ve saçlar bir daha çıkmayabilir. Kafa derisindeki saçların tamamının kaybına alopesi totalis; vücuttaki tüm kılların kaybına ise alopesi universalis adı verilir.

%80 hastada yaşam boyunca aynı bölgede kıl kaybı tekrarlayabilir.Otoimmun (vücut kendi saç köklerini yabancı cisim olarak görüp bağışıklık sistemi ile saldırmakta) nedenli olduğu düşünülmekte. Neden olarak boşanma , yakın kaybı gibi stres ve endişe durumları sorumlu tutulmakta ama şu an için alopesi areata nedeni tam olarak bilinmiyor. En sık tedavi şekli topikal veya enjeksiyon şeklinde kullanılan steroidler. Tedavide alopesi durumu 1 yıldan daha az sürdüyse daha iyi sonuçlar alınabilir; uzun süren dökülmelerde tedavi oranı daha düşük. Yaklaşık olarak olguların %90’ında dökülme durduktan sonra 3-6 ay içinde saçlar kendiliğinden tekrar çıkar. Trixowell Serum kullanımı saçların tekrar çıkmasına yardımcı olur.

Traction Alopesi: Genellikle saçlarını sıkıca arkaya doğru toplayan; kaynak saçları aynı yerde uzun süre kalarak ağırlık yapan veya saçlarını örgü yaparak gergin şekilde arkaya doğru çeken kadın ve erkeklerde bu çekme kuvvetine bağlı olarak saç köklerinde hasar meydana gelir ve kalıcı dökülme yaşanabilir.Genellikle dökülme, şakak bölgesinde ve yan taraflardaki saç çizgisi hattında görülür.

Skatrisyel alopesi : Deride oluşan yaralanmaya/enflamasyona bağlı olarak saç foliküllerinin kalıcı olarak hasar görmesi ve buna bağlı saç kaybına biz skatrisyel alopesi demekteyiz. Bu tür genetik olmayan saç kayıpları genel olarak 2 kısma ayrılabilir:

1)Primer skatrisyel alopesiler: Bunlar otoimmun hastalıklar olup (kütanöz lupus eritamatosus, liken planoplaris, frontal fibrozan alopesi, folikülitis decalvans, keloid akne, nekrotizan akne… gibi) genellikle saç köküne bağışıklık sistemi saldırısı sonucunda saç kaybı yaşanmakta. Nedeni tam olarak bilinmiyor.

2)Sekonder skatrisyel alopesiler: Nedenleri fiziksel ya da kimyasal travmalar (kimyasal madde yaralanmaları, yanık, travma, operasyonlar, böcek ısırması, radyasyon vb); doğuştan genetik deri anomalilerine bağlı saç kayıpları (aplasia cutis congenita vb…); bakteriyal , viral, protozoal ya da mantar enfeksiyonları; enflamatuar dermatolojik hastalıklar (sedef, pitriasis, morfea, skleroderma, sarkoidoz gibi); ilaçlar ve çeşitli kanser türleri olabilir . Saçların kişinin kendisi tarafından uzun süreli yolunmasına bağlı (trikotillomanya) ya da çekmeye bağlı sekonder skatrisyel alopesi olabilir. Bu tür sekonder saç kayıplarında, saç kökleri tamamen zarar görür ve zaman içinde saçlar tekrar çıkmaz.Saç ekimi şarttır.

Trikotillomania: Obsesiv-kompulsiv psikolojik bir rahatsızlık ve/veya alışkanlık haline getirilmiş şekilde saçlı deride veya vücutta her hangi bir bölgenin devamlı yolunmasıdır. Zaman içinde devamlı surette saçın çekilmesi sonucunda o bölgede bir boşalma ve dökülme olur. Uzun süreli trikotillomania, kalıcı kellik bölgeleri oluşturan bir skatrisyel alopesidir. En masum şekli televizyon seyrederken ya da bir şey okurken saçını çekme/yolma şeklinde görülürken, şiddetli vakalarda ayna karşısında ritüelistik şekilde kişinin saçını yolması şeklinde olabilir.Kişiler çoğunlukla yaptıkların işin kendilerine zarar verdiğini bilir ve pişmanlık duyar.

Kadın Saç Dökülme Tipleri

Kadınlarda saç dökülmesinin nadir olduğu düşünülse de %30 kadında yaşamı boyunca en az bir kez saç tellerinde incelme gözlenmekte. Kadınlarda dökülme yaygın olarak tüm saçlarda görüldüğünden ve ön saç çizgisi genellikle iyi korunduğundan, dökülme, incelme ve seyrelme geç dönemde algılanır. Dökülme şekli kadınların %90’ında yaygın olup tüm saç tellerinde görülürken; %10’unda erkeklerde olduğu gibi yanlarda açılma olabilir; fakat erkeklerde olduğu gibi tam kellik yaratmaz.

Daha önce belirttiğimiz gibi kadınlarda 3 tip dökülme şekli olabilir:

1. Diffüz (yaygın): Tüm saçlı deride görülebilen çam ağacı benzeri,

2. Lokalize: Yer yer saçlarda incelme şeklinde,

3. Nadir olarak paternli (erkek tipi) saç dökülme şekli.

Genetik saç dökülmesinde en sık görülen yaygın tip dökülmelerde saçın dökülme miktarına bağlı olarak yapılan ”Ludwig” klasifikasyonu şöyledir:

Tip 1 hafif dökülme: Erken dönem dökülmedir. İyi bir tarama ile rahatlıkla saç kaybı kamufle edilebilir.Cerrahi müdahaleye gerek yoktur.Ön saç çizgisi korunmuştur.

Tip 2 orta derece dökülme: Orta kısımda ciddi açılma ve saç hacminde azalma mevcuttur. Ön saç çizgisi korunmuştur.Ense ve yan taraftaki saçlar sağlıklı ise saç ekimi düşünülebilir. 

Tip 3 ileri derece dökülme: Tepe kısmına bakıldığında deri görünür haldedir ve ön saç çizgisi de saç kaybından etkilenmiştir. Saçlardaki incelme had safhada ve yaygındır. Uygun adaylarda tek seçenek saç ekimi olmalıdır. Bu üç tipteki dökülmede de saçlarda yaygın incelme vardır ve ön saç çizgisi 1 ve 2.derece dökülmede korunmuştur. Hangi tipte olursa olsun saçlı kafa derisinin üst ve yan kısımlarında sağlıklı saç kökleri ve yapısı mevcutsa, bu kadınlara saç ekimi yapılabilir.

Kadınlarda görülen saç dökülme tiplerindeki bir diğer klasifikasyon da Savin sınıflamasıdır: Burada saçlarda görülen total incelme göz önüne alınır ve daha detaylı bir sınıflamadır. İlk 8 şemada saçlarda incelme ve açılma azdan çoğa doğru sınıflanmıştır. 9. resimde görülen erkek tipi şakaklarda açılma ve 8. resimde görülen yaygın dökülme/üst tarafta açılma çok nadir görülen saç kayıp tipleridir.

 

cultureSettings.RegionId: 0 cultureSettings.LanguageCode: TR